Krulbol

Wie kent hem nog? De cover met de roodharige krullebol. Het boekje Erfgoed Leeft 01: Meetjesland krulbolt. Het was, in 2006, één van de eerste grote projecten van COMEET met verstrekkende gevolgen: krulbol werd in juni 2010 erkend als Vlaams immaterieel erfgoed, in de Driesmolen hier in Doornzele kwam een heus krulboldersbezoekerscentrum met rondleidingen op aanvraag en open zondagen in de zomer, een sympathiek bolderscafétje onderaan en op weg naar boven in de oude molenromp ontdek je de hele verzameling krulbolobjecten, -memorabilia en -foto’s die we tijdens het hele krulboltraject samen met de Belgische Krulbolbond verzamelden. We leerden één ding: krulbollen is voor het Meetjesland iets als ademen, het hoort er gewoon bij. Het is hier, en al zeker in Doornzele, een levensnoodzakelijk en deugddoend plezier dat ze ons, Meetjeslanders, niet meer afpakken. En een volkssport met heel oude wortels, dat leerden we toen ook.

Om het belang van de krulbolsport te onderstrepen citeren we graag uit die bewuste Erfgoed Leeft 01: Meetjesland krulbolt. Emilie Vanfleteren van Tapis Plein schrijft in die dagen: “Stel je eens voor. Sint-Anneke langs de Schelde met zicht op Antwerpen. Het spel is in volle actie. De éne man heeft zijn bol net weggeschoten, de loop van zijn bol is nog af te lezen in het zand. De andere mannen staan dicht bij een kleine staak en kijken vol spanning naar het vallen van de laatste bol. Eén van de mannen heeft het meetlint al in de hand. Een oudere man kijkt geboeid toe. Voor de krulbolder is dit een gekend tafereel.” Emilie beschrijft een schilderijtje van Johannes Couchet uit 1650, teruggevonden op een virginaal, een soort clavecimbel-achtig snaarinstrument uit die tijd. En ze geeft hiermee aan dat krulbol niet altijd alleen ‘iets Meetjeslands’ was. Krulbolreglementen, vondsten van krulbollen, verhalen en andere vormen van het spel in andere streken leren ons dat dit spel in héél Vlaanderen, ook Zeeuws- en Frans-Vlaanderen, wijd verspreid was. “Het woord krulbol duidt op de wijze waarop de bol over de grond in een ellipsvormige baan rond de staak rolt. De bol krult zich om de staak”, schrijft ze. “Het woord krulbol duikt op in de 19de eeuw en wordt dan gespeeld in steden en op het platteland.” In de Gazette van Eecloo schrijven ze op 15 juni 1873: “Voorzeker geen beter vermaak dan het bolspel. Het verkwikt de geest, richt den blik af, oefent de hand, versterkt de leden en zet gezondheid aan bij het lichaam.” Dat krulbol zo ingebakken zit in de Meetjeslandse cultuur blijkt ook uit het feit dat migranten die verhuizen naar de States of Canada, het spel meenemen. Het bestaat er nog. Vaak spelen die nazaten van Meetjeslanders wel nog krulbol of ‘rollebolle’ maar praten ze al lang geen Vlaams meer.

Als de Driesmolen open is, doe dan zeker de moeite om eens de toren te beklimmen en de verzameling te bewonderen. De Belgische Krulbolbond blijft haar erfgoed koesteren. Op deze plek is er jaarlijks, half augustus, een Volkssportenweekend en Europese Spelen. Een groot evenement met het Belgisch Kampioenschap Krulbol, andere volkssporten die te gast zijn en grote rommelmarkten.

‘De 10 tegels’ is een verzameling van 10 digitale kunstwerken door de Gentse kunstenares en grafisch ontwerper Diane Aerts. De tegels werden ontwikkeld door keramiste Kathleen Wittouck van De Kleituin uit Lovendegem. Deze artistieke samenwerking kwam tot stand bij het Europese Leaderproject De Stadsrand van Toerisme Meetjesland. Het deelproject ‘De 10 tegels’ in Doornzele en Kerkbrugge-Langerbrugge werd ontwikkeld door COMEET Cultuurregio Meetjesland in overleg met de gemeente Evergem, de werkgroep Evergem Ontrafeld, Erfgoedhoeders en enthousiaste buurtbewoners die we ontmoetten op diverse co-creatieve momenten en overlegavonden. Op hun vraag wilden we niet raken aan het landschap met 10 effectieve kunstwerken op het terrein maar voegen we discreet 10 belangrijke Evergemse verhalen en herinneringen toe aan het Stadsrand-landschap, een kunstwerk op zich. Met dank aan iedereen die hier een deel(tje) van uitmaakte. Speciaal woord van dank aan Patrick Huyghe, Mariette De Craene en de andere leden van de Belgische Krulbolbond. Zij zijn al sinds het ontstaan van COMEET in 2005 trouwe erfgoedpartners en ook voor dit initiatief waren zijn alweer de pioniers want één van de cruciale ontmoetingsmomenten tijdens het project vond plaats in het bolderscafétje in de Driesmolen waarvan sprake, een aanrader: hou in de gaten wanneer het open is.