Een historische dries

Een kleine anderhalve kilometer lang en 150 meter breed. Onze groene long aan het Kanaal Gent-Terneuzen heeft een eeuwenoude geschiedenis en grijpt terug naar de meest vroege Vlaamse wortels. Een merkwaardige rechthoek. De ene blik zegt: een grasplein met bomen. De andere blik droomt weg en reist naar tijden van voor de Ferrariskaart, van voor de Bourgondiërs, ja misschien wel naar de tijd dat we sedentairen en landbouwers zijn geworden. We kijken door een rechthoek en elke fantasie is vrij, elke blik in onze ogen is open.

“De verbondenheid van Doornzele met Desteldonk in plaats van met Evergem blijkt al uit een charter van 966”, vertelt ons de werkgroep Achiel De Vos in het boek Geschiedenis van Evergem (1994). Doornzele wordt er opgesomd, samenhangend met Desteldonk, Sprendonk en Mendonk. “Voor het graven van de Sasse Vaart was Doornzele er ook alleen van gescheiden door de Durme-Kale, die er wel in een brede, drassige vallei stroomde.” Doornzele en Desteldonk lagen wel behoorlijk geïsoleerd door de drassige vallei van de oude Durme en al heel vroeg sloot Doornzele aan tot Evergem, al voorafgaand aan het uitvaardigen van de Keure die in 1248 leidt tot de parochie. In hetzelfde boek wijst de werkgroep Achiel De Vos zowel Doornzele als Belzele aan als Karolingische nederzettingen. Het achtervoegsel -zele verwijst volgens de schrijvers naar sala. Betekenis: woning in één ruimte.

In elk geval, de groene long van anderhalve kilometer is zeker niet de enige dries van Vlaanderen maar toch één van de grootste en meest merkwaardige. De Doornzelenaars hebben ook altijd gebruik gemaakt van de dries: om de beesten te laten grazen, om hout te kappen, om groentjes te kweken, om gras af te snijden en aan de konijnen te geven, om uit te rusten of te sporten. De jaarlijkse scholencross met alle jonge lopertjes van de gemeente is zo’n moment voor jonge Evergemnaars om voor het eerst met de dries in contact te komen.

In de periode 1994 tot 2000 gingen de Doornzelenaars, de gemeente Evergem en de haven van Gent onder impuls van het provinciale ROM-project stevig in discussie om hun levensgemeenschap, hun dorp en deze merkwaardige groene long te behouden en te beschermen. De Doornzeelsestraat werd een navelstreng richting Evergem en Meetjesland. De gebieden rond Doornzele werden bedrijvenzones en de Kluizendok rukte aan een ongeziene snelheid op en veegde de Kluizense wijk Zandeken van de kaart. De Vlaamse Landmaatschappij werkte al die jaren tot nu aan de uitbouw van wat toen ‘koppelingsgebieden’ werd genoemd en door de bewoners met veel angst als compromis werd aanvaard. Als we nu fietsen tussen Kerkbrugge-Langerbrugge naar Doornzele en zo verder tot in Rieme prachtige natuurgebieden ontmoeten op de rand van de haven, dan is dat te danken aan het ROM-project van toen en de uitwerking door de Vlaamse Landmaatschappij. Er is woord gehouden. Ook deze ingrepen en het hele proces van informatievergaderingen en discussies van toen, met de inwoners, behoren langzaam ook tot ons Vlaamse culturele erfgoed. Het is een goed voorbeeld van hoe van onderuit iets moois kan groeien.

‘De 10 tegels’ is een verzameling van 10 digitale kunstwerken door de Gentse kunstenares en grafisch ontwerper Diane Aerts. De tegels werden ontwikkeld door keramiste Kathleen Wittouck van De Kleituin uit Lovendegem. Deze artistieke samenwerking kwam tot stand bij het Europese Leaderproject De Stadsrand van Toerisme Meetjesland. Het deelproject ‘De 10 tegels’ in Doornzele en Kerkbrugge-Langerbrugge werd ontwikkeld door COMEET Cultuurregio Meetjesland in overleg met de gemeente Evergem, de werkgroep Evergem Ontrafeld, Erfgoedhoeders en enthousiaste buurtbewoners die we ontmoetten op diverse co-creatieve momenten en overlegavonden. Op hun vraag wilden we niet raken aan het landschap met 10 effectieve kunstwerken op het terrein maar voegen we discreet 10 belangrijke Evergemse verhalen en herinneringen toe aan het Stadsrand-landschap, een kunstwerk op zich. Met dank aan iedereen die hier een deel(tje) van uitmaakte.